Kalwaria Żmudzka
Stare Gardai, gdzie w pierwszej połowie XVII wieku z Europy Zachodniej zjawiły się Kalwarie, w 1253 roku pierwszy raz są wspomniane w piśmiennictwie. W tej Żmudzkiej krainie pierwszy kościół został zbudowany w 1593 roku. Następnie w 1619 roku na górze Św. Jana był zbudowany inny kościół pod wezwaniem Św. Jana Chrzciciela, a w 1622 roku była założona parafia. Biskup żmudzki Jerzy Tyszkiewicz (Jurgis Tiškevičius) w 1637 roku do Gardai zaprosił dominikanów, którym zbudował domy i podarował ziemię. Na zlecenie Jerzego Tyszkiewicza dominikanie założyli Góry Kalwaryjskie. W 1639 roku były zbudowane kapliczki. Dominikanie napisali pieśni i modlitwy, a także ustalili porządek jak odbywać nabożeństwa w tym Kościele Katolickim. Od Kalwarii, która była założona w Gardai, tej miejscowości nadano imię Kalwarii Żmudzkiej. W kalwarii Żmudzkiej ustacjonował się dominikański typ kalwarii – 20 stacji, to są pierwsze Kalwarie w Wielkim Księstwie Litewskim. W Wilnie w Werkach Kalwarie założono W 1665 roku.
Od połowy XVII wieku Kalwaria Żmudzka zaczęła słynąć cudownym obrazem Najświętszej Marii Panny z Dzieciątkiem oraz odpustami „Nawiedzenie Najświętszej Marii Panny”. Cudowny obraz został przywieziony w roku 1643 z Rzymu przez dominikanina Piotra Pugaczewskiego i zawieszony w bocznym ołtarzu kościoła. Cudy były spisywane do księgi, która niestety nie ocalała po pożarze kościoła w 1896 roku. O cudownym obrazie potwierdzają woty, których w Bazylice jest ponad 150. Modlitwy i pieśni poświęcone Matce Bożej w Kalwarii Żmudzkiej były wydrukowane w 1681 roku przez Jerzgo Kasakowskiego (Jurgis Kasakauskas) w modlitewniku „Różaniec”. Takie pieśni jak: „Królowa Miłościwa” i „Najświętsza Matka Króla Niebieskiego” są śpiewane dotychczas.
Biskup A. Tyszkiewicz (A.Tiškevičius) zbudowanemu kościołu w Kalwarii nadal nazwę Nawiedzenie Najświętszej Marii Panny. Odpusty Nawiedzenia były połączone z wcześniej obchodzonymi odpustami Gór Kalwaryjskich, które coraz bardziej były popularniejsze. Odpusty w Kalwarii Żmudzkiej rozpoczynają się 2 lipca i trwają 10 dni. Od 1649 roku w Kościele Kalwarii Żmudzkiej jest przechowywana Relikwia Św. Krzyża, która została przywieziona z klasztoru dominikańskiego w Lublinie. To jest największa relikwia w Krajach Nadbałtyckich, bo ma 3,2 cm długości i 0,6 cm szerokości.
Dominikanie w Kalwarii Żmudzkiej żyli do roku 1889, dopóki ich nie wypędziła władza carska. Od 1927 roku do 1948 roku parafią i kościołem w Kalwarii Żmudzkiej opiekowali się marianie. W latach okupacji radzieckiej (1940-1941; 1944-1989), pomimo dużych starań zniszczenia Kalwarii przez władzę ateizmu, ludzie zachowali kaplice i tradycję nawiedzania Gór Kalwaryjskich. W 1988 roku na prośbę ówczesnego biskupa Antanasa Vaičiaus Papież Jan Paweł II kościołowi pod wezwaniem Nawiedzenie Najświętszej Marii Panny w Kalwarii Żmudzkiej nadał tytuł Bazyliki.
W 1967 roku władza okupacyjna nazwę miasteczka zmieniła na „Varduva”, a w 1989 roku została zwrócona stara nazwa Kalwaria Żmudzka.
23 czerwca 2006 roku Papież Benedykt XVI poświęcił papieskie korony do obrazu Matki Bożej z Dzieciątkiem z Kalwarii Żmudzkiej i zobowiązał ten obraz koronować tytułem „Królowej Rodzin Chrześcijańsich”. Uroczystość koronacji obrazu była obchodzona 8 października 2006 roku.
Drugiego dnia każdego miesiąca w Bazylice są obchodzone odpusty Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny. W Bazylice każdy miesiąc, w sobotę wierni czczą Matkę Bożą. Kalwaria Żmudzka przez długie wieki była i jest nadal podstawowym centrem duchowności nie tylko dla Żmudzi, ale i dla całej Litwy.
